شاخص های پاکیزگی آب استخر
آب استخر در صورت عدم رعایت استانداردهای بهداشتی می تواند بیماریهای زا و خطرناک باشد.
- مهمترین عوامل آلوده کننده آب استخر عدم رعایت بهداشت توسط شناگران ، عدم کنترل بهینه و صحیح بهداشت ، نگهداری آب و یا محیط استخر می باشد .
- اصولا برای بهینه سازی کیفی بهداشت آب استخر از دو مولفه “تصفیه فیزیکی” برای زلال سازی آب و “گندزدایی شیمیایی” برای پاکیزگی استفاده میشود.
- تصفیه فیزیکی آب شامل تصفیه نمودن و شفاف سازی آب و گندزدایی شیمیایی شامل استفاده از مواد میکروب کش شیمیایی میباشد.
- برای تصفیه فیزیکی آب از فلیترهای مربوطه که آب استخر بطور متناوب از آنها عبور میکند استفاده میشود.
- برای گندزدای شیمیایی آب استخر اصولا کلر و مشتقات آن بیشترین کاربرد را دارند. باید توجه داشت که تصفیه فیزیکی و شفاف سازی (گذار از فیلتر) آب نمیتواند جایگزین گندزدایی شیمیایی (کلرزنی) شده و همچنین گندزدایی شیمیایی (کلرزنی) نمی تواند جایگزین تصفیه فیزیکی وشفاف سازی (گذار از فیلتر) آب گردد.
در هر حال بدلیل استفاده از کلر در استخرهای کشورمان ایران بطور خلاصه به شاخصهای استفاده از کلر در استخرهای شنا میپردازیم.
کلرزنی در استخر های شنا عموما به دو صورت انجام می شود:
١- استفاده از کلر مایع.
٢- استفاده از گاز کلر.
از دیگر روشهای نوین گندزدایی آب استفاده از اوزن می باشد که جایگزین مناسب تری برای کلر شناخته میشود. ازون گازی با اکسید کنندگی بسیار بالاست. ازون معمولاً ناپایدار بوده و در بسیاری از واکنشها مانند کلر عمل میکند. از مزایای استفاده از ازون عدم ایجاد حساسیت برای چشم و پوست شناگران و همچنین قدرت بسیار بالای آن در گندزدایی آب و از بین بردن میکروبها ، ویروسها و باکتریهای موجود در آب استخر میباشد.
پس از افزودن کلر به آب استخر مقداری از مازاد کلر در آب باقی میماند که به آن “کلر باقیمانده” و یا “کلر آزاد” می گویند. وجود میزان متعارف و متعادل کلر باقیمانده در آب نقش بسیار اساسی در حفظ و نگهداری بهداشت آب استخر دارد چرا که وجود کلر باقیمانده برای پیش گیری از آلودگیهای ثانویه آب استخر بسیار مهم و حیاتی میباشد.
میزان کلر افزوده شده میتواند سطح و حالت اسیدی و بازی را در آب تغییر دهد بطوری که نهایتا شرایط آب را از یک وضعیت به وضعیت دیگری تبدیل گرداند.
بطور کلی شاخص اسیدی و بازی در ١٤ سطح مشخص و معین می شود. بدین صورت که شماره و سطح ١ بمعنی میزان بسیار زیاد اسید و شماره و سطح ١٤ بمعنی میزان بسیار زیاد باز می باشد. آب آشامیدنی در سطح ٧ یعنی در سطح میانی وضعیت اسیدی و بازی قرار دارد.
سطح ایدآل شاخص اسیدی با بازی آب یک استخر باید بین سطح ٧/٢ تا سطح ٧/٨ باشد. افزایش بیشینه سطح شاخص آب بسمت سطح اسیدی میتواند منجر به سوزش چشم ، التهاب پوست ، اختلال در تنفس و… در شناگران گردد. همچنین کاهش بیشنه سطح شاخص آب بسمت سطح بازی نیز میتواند منجر به حساسیت و خارش چشم ، حساسیت پوست و… منتهی گردد. همچنین اگر میزان و سطح کلر آب بسیار پایین باشد میتواند باعث عفونت چشم ، بیماریهای پوستی و ابتلاء بیماریهای عفونی شناگران را فراهم آورد. بنابراین میزان و سطح کلر آب استخر باید نسبت به شاخص سطح اسیدی و بازی همیشه حداقل در سطح ٧/٢ و تا حداکثر تا سطح ٨/٢ باشد. بدیهی است که افزایش و یا کاهش سطح شاخص اسیدی و بازی آب استخر از سطوح مذکور میتواند بهداشت و سلامت شناگران را با خطر مواجه گرداند.
نکته دیگری که میتواند در بهداشت استخر نقش کلیدی داشته باشد میزان دمای آب و محیط استخر میباشد که صحبت در مورد شاخص آن نیاز به مجال دیگری دارد.
بهداشت محیط خارج از استخر و رعایت نکات بهداشتی از طرف شناگران نیز نقش بسیار زیادی در تضمین بهداشت و سلامت محیط استخر را بهمراه دارند. بعنوان مثال شستشوی بدن با آب و صابون قبل از استفاده از استخر و متعلقات آن نیز میتواند یکی از روشهای حفظ و نگهداری سلامت فردی و اجتماعی در استخرهای شنا باشد.
نکته دیگری که باید به آن توجه نمود مقدار واحد میزان مجموع کلر موجود در آب است که میتواند بین ٢ تا ٣ پی پی ام (ppm = Part Per Million) باشد. بعبارت بهتر اگر این مقدار در سطح ٢ باشد درجه شاخص اسیدی و بازی آب استخر معادل ٨/٢ یعنی در سطح حداکثری استاندارد در طرف بازی و اگر این مقدار در سطح ٣ باشد درجه شاخص اسیدی و بازی آب استخر معادل ٧/٢ یعنی در سطح حداقلی استاندارد در طرف اسیدی کیفیت آب استخر شنا قرار دارد که اگرچه در منتهای سطح مرزی قرار دارند اما در هر دو حالت هنوز از سطح طبیعی خارج نشده اند. اگرچه ایده آل ترین سطح میتواند از ٢/٠ تا ٢/٥ باشد که در آن صورت شاخص اسیدی و بازی آب استخر بترتیب معادل سطح ٧/٦ تا سطح ٨/٢ میباشد.