تاریخچه غواصی
محمود چمانچی2023-03-03T02:49:09+03:30ریشه اصلی آشنایی انسان با غواصی در نیاز بشر به عملیاتهای نظامی، انجام خدمات زیر آبی، تجارت زیر آبی و گسترش دروازه های دانش از طریق جستجو و کشف اسرار نهفته زیر آب بوده است. هیچ کس به درستی نمی داند که چه وقت بشر پی برد که می تواند با حبس نفس در سینه برای مدتی اندک، زیر آب باقی بماند ولی زمانی که غواصی به عنوان یک حرفه مورد استفاده قرار گرفت به بیش از پنج هزار سال پیش باز می گردد.
انواع روش های غواصی
کوشش غواصان اولیه با صید موادی چون غذا، اسفنج و مروارید که بیشتر ارزش تجاری داشت به آبهای کم عمق (کمتر از ۱۰ متر ) محدود می شد. یکی از داستانهای غواصی که به روایت هردوت مورخ یونانی در تاریخ ثبت شده است داستان غواصی به نام “سیلیس” را بازگو می کند که در پنج قرن قبل از میلاد مسیح برای خشایارشاه پادشاه ایران جهت کشف و جمع آوری گنج های غرق شده کار می کرد.
در زمانهای بسیار پیش غواصان نیز دست به عملیات می زدند که ماموریت آنها بیشتر شامل بریدن لنگر کشتی های دشمن به منطور رها شدن آنها به روی آب، سوراخ کردن ته کشتی دشمن و ساختن تدارکات دفاعی در بندرگاه های خود و تخریب تدارکات دفاعی دشمن بوده است. نوشته های تاریخی نشان می دهند که اسکندر مقدونی در لنگرگاه شهر تایر ، لبنان کنونی که در سال ۳۲۲ قبل از میلاد در محاصره او بود نه تنها غواصانی را برای از بین بردن موانع دشمن در این لنگرگاه به زیر آب فرستاد بلکه خودش نیز برای نظارت بر پیشرفت کار آنها به زیر آب رفت.
بعضی از غواصان اولیه در اطراف بنادر و در سوا حل مدیترانه شرقی نوعی خدمات زیر آبی را به وجود آوردند .این عملیات یک قرن قبل از میلاد در بعضی نواحی آنچنان خوب سازمان داده شده بود، که دستمزدی نیز برای خدمات زیر آب تعیین گردید.در این نرخ گزاری این حقیقت پذیرفته شد که هر چه عمق زیادتر شود، زحمت و خطر کار نیز بیشتر می گردد . مثلا غواصان می توانستند در عمق ۸ یک دوم شی پیدا شده، در عمق ۷ متری یک سوم و در عمق ۱ متری یک دهم آن را مطالبه نمایند. فنون و تکنیکهای غواصان اولیه در بعضی از نقاط دنیا هنوز هم مورد استفاده قرار می گیرد .
غواصانی که در زیر آب می بایست نفس خود را حبس کنند، از زمان کودکی آموزش می دیدند و گنجایش شش ها، نیرو و شهامتشان به طرزی استثنائی افزایش می یافت. این غواصان برای رفتن به زیر آب ششهای خود را از هوا پر می کردند و سپس برای سهولت غوص و فرو رفتن در آب یک سنگ مسطح یا وزنه دیگری به خود می بستند. استفاده از سنگ مسطح به این دلیل بود که غواص می توانست با کمک این سنگ در زیر آب باقی مانده و مسیر معینی را به طرف یک ناحیه مشخص در پیش گیرد . غواصان در حین پایین رفتن به زیر آب طنابی را به دور کمر خود می بستند تا شخص حامی در سطح، بتواند با کمک آن غواص را با سنگ و محموله ای که همراه داشت به سطح آب بکشد. مدت غوص معمولا بین ۱ تا ۲ دقیقه بود. این مدت غوص زمانی است که انسان می تواند نفس خودرا در سطح آب (خشکی) در سینه حبس نماید . عمق متوسطی که غواصان در آن غوص می کردند نیز بین ۲ تا ۳ متر بوده است. این عمق یا حتی بیشتر از آن برای غواصانی که آموزش دیده بودند هیچ گونه اشکالی به وجود نمی آورد. هرچند باید دانست که تکرار این نوع غوص ها می توانست اثرات بدی به روی سیستم بدن غواص به وجود آورد ولی غوص های بسیاری با مدت زمان بیشتری در تاریخ ثبت شده است.
پیشرفت های اولیه غواصی
آشکار ترین و لازم ترین وسیله برای افزایش توانایی ماندن یک غواص در زیر آب امکان وجود ذخیره هوایی است که نخستین کوشش ها در این مورد استفاده از نی های توخالی و لوله هایی بوده که سرشان از سطح آب بیرون باقی می ماند و شخصی که در زیر آب از این وسایل استفاده می کرد، اگرچه نمی توانست کار مورد نظرش را به خوبی انجام دهد ولی مدت زیادی قادر به ماندن در زیر آب بود.
به طور اساسی این لوله های تنفسی به عنوان تکنیکی در عملیات نظامی و در مکانها یی که می خواستند به طور پوشیده و پنهانی در آب به دشمن نزدیک شوند مورد استفاده قرار می گرفت.مردانی که از این لوله ها استفاده می کردند بیش از اینکه غواص باشند سربازانی بودند که از آب به عنوان پوشش پنهان کننده برای ماموریت مخفیانه خود استفاده می کردند . در اولین نگاه این موضوع نیز به نظر منطقی می رسد که غواص برای رفتن به عمق بیشتر به لوله بلندتری نیاز دارد، اما عملا تنفس از لوله بلندتر و در اعماق بیشتر غیر ممکن است. در حقیقت مقدار زیادی طرح های اولیه در مورد ساختن این وسایل مانند سرپوش هایی از جنس چرم و لوله های بلند و قابل انعطافی که در سطح آب به وسیله اجسام شناور مانند اسفنج نگه داشته می شدند کشف شده است. اما مدارکی وجود دارد که این وسایل عملاً ساخته استفاده شده باشند . هوای جزئی داخل لیوان به وسیله آب و نیروی هوا فشرده می شود و با آب برابر می گردد . بدین طریق ذخیره هوا در داخل لیوان یا زنگ غواصی باقی می ماند. زنگ های غواصی به وسیله یک کابل یا زنجیری که سر آن به کشتی متصل می باشد آویزان شده و تنها با حرکت کشتی در سصلح آب می توانستند حرکت نمایند. بدین دلیل هیچ گونه قدرت مانوری از خود نداشتند
چنانچه وسایل فوق در شرایط عملی آزمایش می شد نتیجه اش جز غرق شدن غواص نبود و عملا این غیر ممکن است که شخص بتواند در عمق ۳۰ متری به طور طبیعی با یک لوله تنفس نمایند . چون وزن آب در این عمق نیروی فراوانی بر سینه غواص وارد می سازد که تنفس را غیر ممکن می سازد . این نیرو فشار آب نام دارد .
هرگونه عملیات موفقیت آمیزی بستگی کلی به این اصل دارد که بتوان فشار آب را از بین برد و بر آن پیروز شد. برای از بین بردن این فشار وسایل تخیلی فراوانی در طول تاریخ به وسیله بعضی نوابغ بزرگ زمان طراحی شده است. اما متاسفانه از آنجا که مسئله فشار در زیر آب به طور طبیعی درک نشده، این طرح ها عملا قابل اجرا نبوده است. یک سری از این طرح ها بر مبنای این اصل که غواص نوعی کیسه پر از هوای تنفسی را با خود حمل کند استوار می باشد.
به طوری که در یک کتیبه آشوری در ۹ قرن قبل از میلاد مسیح غواصی را در حالی که از پوست باد کرده حیوانات به عنوان مخزن هوا استفاده کرده است نشان می دهد. به احتمال قوی این مردان شنا گرانی هستند که از این پوست برای شناور ماندن استفاده می کرده اند. زیرا به طور واقع این غیر ممکن است که با این وسیله بتوان در زیر آب باقی ماند.
.
.
.
.
.
هوای جزئی داخل لیوان به وسیله آب و نیروی هوا فشرده می شود و با آب برابر می گردد . بدین طریق ذخیره هوا در داخل لیوان یا زنگ غواصی باقی می ماند. زنگ های غواصی به وسیله یک کابل یا زنجیری که سر آن به کشتی متصل می باشد آویزان شده و تنها با حرکت کشتی در سصلح آب می توانستند حرکت نمایند. بدین دلیل هیچ گونه قدرت مانوری از خود نداشتند
غواص همیشه در زنگ باقی می ماند و تنها برای مدت کوتاهی که بتواند نفس را در سینه حبس کند از زنگ خارج می شد. اولین استفاده علمی از این زنگ غواصی در سال۱۵۳۱ صورت گرفت و تا چند سال بعد این زنگ ها به طور منظم ولی ابتدایی مورد استفاده قرار می گرفتند
مقدار هوای محدود درون زنگ، بشر را به این فکر اند اخت تا با ابداع روشهایی گوناگون به تامین هوای مورد نیاز خود در آن عمق بپردازد. سرانجام در سال ۱۶۵۰ تلمبه های تغذیه از سطح ساخته و برای اولین بار مورد استفاده قرار گرفتند. این تلمبه ها کاملا ابتدایی بوده و صرفاً به صورت دمنده ای ساده هوای سطح را به درون زنگ غواصی می دمیدند . با بیشتر شدن زمان باقی ماندن در عمق، بشر مبتلا به بیماریهایی گردید که تا آن زمان ناشناخته بود. سرانجام در سال ۱۶۶۷ “رابرت بویل” به این معما پی برد که حبابهای نیتروژن مسبب اصلی بیماریهای غواصی می باشند این اولین بار بود که بشر با بیماری فشار روبرو شده و به چاره جویی در این زمینه پرداخت.
در سال ۱۷۷۶ ساخت نخستین زیر دریایی بشر به مرحله اجرا در آمد، این زیر دریایی که چوبی و بدون نیروی محرک بود، سلولی بیش در زیر آب نبود که از آن به منظور حمله زیرآبی غواصان به مواضع دشمن استفاده می شد
هوای جزئی داخل لیوان به وسیله آب و نیروی هوا فشرده می شود و با آب برابر می گردد . بدین طریق ذخیره هوا در داخل لیوان یا زنگ غواصی باقی می ماند. زنگ های غواصی به وسیله یک کابل یا زنجیری که سر آن به کشتی متصل می باشد آویزان شده و تنها با حرکت کشتی در سصلح آب می توانستند حرکت نمایند. بدین دلیل هیچ گونه قدرت مانوری از خود نداشتند
غواص همیشه در زنگ باقی می ماند و تنها برای مدت کوتاهی که بتواند نفس را در سینه حبس کند از زنگ خارج می شد. اولین استفاده علمی از این زنگ غواصی در سال۱۵۳۱ صورت گرفت و تا چند سال بعد این زنگ ها به طور منظم ولی ابتدایی مورد استفاده قرار می گرفتند
مقدار هوای محدود درون زنگ، بشر را به این فکر اند اخت تا با ابداع روشهایی گوناگون به تامین هوای مورد نیاز خود در آن عمق بپردازد. سرانجام در سال ۱۶۵۰ تلمبه های تغذیه از سطح ساخته و برای اولین بار مورد استفاده قرار گرفتند. این تلمبه ها کاملا ابتدایی بوده و صرفاً به صورت دمنده ای ساده هوای سطح را به درون زنگ غواصی می دمیدند . با بیشتر شدن زمان باقی ماندن در عمق، بشر مبتلا به بیماریهایی گردید که تا آن زمان ناشناخته بود. سرانجام در سال ۱۶۶۷ “رابرت بویل” به این معما پی برد که حبابهای نیتروژن مسبب اصلی بیماریهای غواصی می باشند این اولین بار بود که بشر با بیماری فشار روبرو شده و به چاره جویی در این زمینه پرداخت.
در سال ۱۷۷۶ ساخت نخستین زیر دریایی بشر به مرحله اجرا در آمد، این زیر دریایی که چوبی و بدون نیروی محرک بود، سلولی بیش در زیر آب نبود که از آن به منظور حمله زیرآبی غواصان به مواضع دشمن استفاده می شد
اکنون قرن ۱۹ فرا رسیده و بشر در آستانه دستیابی به تکنولوژیهای نوین قرار گرفته بود. پیشرفتهای صنعتی هر روزه راه را بر انسان هموار تر می نمود و روز به روز دامنه اکتشافات گسترده تر می گردید. دنیای شگفت انگیز زیر آب نیز از این مقوله جدا نبود و بشر را به سوی کشف بیشتر نا شناخته ها وسوسه می کرد.
سر انجام برای نخستین بار کلاه خود غواصی توسط “چارلز آنتونی” و “جان دین” در سال ۱۸۲۶ اختراع و استفاده گردید.این کلاه خود هوای تنفسی غواص را توسط شلنگ و تلمبه از سطح تغذیه می نمود.
.
.
.
.
.
.
تلاشهای “آگوستوس سبیل ” نهایتاً در سال ۱۸۳۷ به ثمر نشست و تلفیق کلاه خود غواصی با اولین لباس غواصی دریچه ای کوچک به دنیای بی انتها و اقیانوسها را بر روی بشر گشود. این لباس “واتر تایت “نام گرفت .
با دستیابی به تجهیزات بهتر، امکانات و سهولت بیشتر، اولین مرکز آموزش غواصی در سال ۱۸۳۳ توسط نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا تاسیس شد. این مدرسه گامی بزرگ در راستای تحقیقات و اکتشافات زیر آبی و نیز توسعه و گسترش غواصی در آن زمان به حساب می آمد. بصورتیکه پس از گذشت اندک زمانی از تاسیس آن نخستین مخزن هوای زیر آبی توسط” بنوت ریکویرل “و “آگوستو دینرو “ابداع گردید. این مخزن بسیار ساده از تانکی فولادی تشکیل شده بود که هوای درون آن از سطح تامین می گردید.
.
.
.
.
.
مجرای تنفسی آن نیز فقط یک نوع دهنی بسیار ساده بود که به غواص اجازه می داد تا با مانور بیشتری بتواند دقایقی را زیر آب سپری نماید. غواص می توانست پس از پر شدن تانک، شلنگ تغذیه از سطح را از تانک جدا و به عملیات غواص بپردازد. در صورت تمام شدن هوا، دوباره با اتصال شلنگ به مخزن می توانست تانک را پر نماید.
.
.
.
.
.
.
.
.
ماجراجویی های بشر منجر به پژوهش ها و آزمایش های بسیاری گردید . بطوریکه بشر دست به استفاده از انواع مواد زد. در سال ۱۸۷۷ بشر برای نخستین بار اقدام به تنفس اکسیژن در غواصی کرد اما در اولین دقایق استفاده، به خطرات تنفس اکسیژن در عمق پی برد و قبل از ناکامی، برای همیشه استفاده از اکسیژن خالص را به کناری نهاد. ثبت لحظات و نمایاندن آن به دیگران از دیر باز در تفکرات غواصان اولیه نقش بسته بود. تا آنکه به سال ۱۸۹۳ “لرئیس بوتن” اولین دوربین عکاسی در زیر آب را اختراع و نخستین تصاویر زیرآبی را برای بشر به ارمغان آورد.
.
.
.
.
.
.
تحقیقات در زمینه بیما ریهای غواصی افزایش یافته و انسان را به سوی غواصی ایمن و بازگشت به سطح با بدنی سالم هدایت می نمود. در سال ۱۹۰۸ تحقیقات تکمیلی در مورد بیماریهای غواصی منجر به اکتشاف راه درمان و علاج این نوع بیماری ها گردید .
کمپانی معظم دراگر آلمان با انقلابی عظیم، در پالایش هوای تنفسی نخستین سیستمهای مدار بسته تنفسی برای استفاده در صنایع نظامی عرضه نمود. این سیستم ها قابلیت تصفیه بازدم انسان را دارا بودند. اما هنوز قابلیت استفاده از آنها در زیر آب انسان را با علامت سئوال مواجه می نمود.
.
.
.
.
.
.
در این زمان تجربیات بیشتر و تحقیقات گسترده تر حاکی از آن بود که انسان فقط برای مدت محدودی می تواند در فشاری بیشتر از سطح دریا دوام آورده و سالم به سطح آب بازگردد. تحقیقات در این زمینه منجر به اختراع جدولهای غواصی گردید. این جدول ها برای اولین بار توسط “جان اسکات هلدن “،” آرتور بایکوت” و “گیبون دامانت” در نیروی دریایی آمریکا در سال ۱۹۱۲ به مرحله آزمایش درآمد .
کلاه خود ها نیز همگام با پیشرفت علم غواصی مدرنتر گردیده و با معرفی مدل مارک وی ۱۹۱۷ به پای ثابت در غواصیهای نظامی و صنعتی در آمد. این نوع کلاه خود خدمات وسیعی در طول جنگ جهانی دوم انجام داد . شکار لحظات و ثبت تصاویر زیر آبی در سال ۱۹۲۳ و به دست “لانگلی “رنگین گردید. وی و همکارانش نخستین عکسهای رنگی را از دنیای زیر آب به بشر نشان دادند. واحد خنئی سازی مین های دریایی نیروی دریایی ارتش آمریکا، برای اولین بار دست به استفاده از گازهای مخلوط حین غواصی زده و با استفاده از گاز هلیوم، اثرات سوء نیتروژن در بدن انسان در حین غواصی تقلیل دادند.
.
.
.
.
در سال ۱۹۲۵ یکی از اولین مدلهای اسکوبا توسط “یس لی پری” بصورت بسیار موفقیت آمیزی مورد آزمایش قرار گرفت .
عطش اکتشاف “ویلیام ببه “را با استفاده از یک محفظه فولادی به نام باتیسفر به عمق ۴۳۵ متری فرستاد این نهایت عمقی بود که انسان در سال ۱۹۳۰ به آن دست یافته بود. در همان سال ماسک های غواصی و اسنور کل ها نیز به بازار عرضه گردیدند . این نخستین گام به سوی همگانی شدن غواصی بود. همچنین “لوئیس کارلو “فینهای غواصی را در آغازین روزهای ۱۹۳۳ روانه بازار کرد .
سپس ” یس لی پری” رگلاتورهای دهنی را اختراع و برای اولین بار آن را با استفاده از تانک هوا در زیر آب آزمود در اینجا برای نخستین بار، ارتباط بشر با سطح به منظور تامین هوای تنفسی قطع گردید و غواصی بیشتر به شکل کنونی نزدیک شد. ”ویلیام ببه ” رکورد خود را شکست و در سال ۱۹۳۲ با کمک “اوتیس بارتون: به عمق ۹۲۲ متری رسیدند. این رکورد شکنی همچنان مدیون محفظه های های قدر تمند باتیسفر بود.
”لوئیس کارلی” فین های ابتدایی خود را به شکل فینهای امروزی در آورد. این نهایت حرکت به سوی رایج شدن اسنورکلینک در بین مردم و در سال ۱۹۳۵ بود .
در طول جنگ جهانی دوم، سیستمهای مدار بسته تنفسی برای نخستین بار و به صورت بسیار گستوده توسط نیروی دریایی ایتالیا و برای قرار دادن مواد منفجره در زیر کشتیهای جنگی و تجاری انگلستان استفاده شد. ایتالیا با استفاده از این سیستم ها به غواصی در سال ۱۹۴۱ رنگ و بوی تازه ای بخشید. “ژاک کستو” و ” امیلی کنگان ” کار آمد ترین رگلاتور را طراحی و با موفقیت در سال ۱۹۴۲ آزمودند. این رگلاتور، هوای درون تانک را با فشار بسیار مناسب در اختیار غواص قرار می داد.
” آکولانگ “به دنیا آمد. ژاک کستو و امیلی کنگان با اختراع آکولانگ و یا رگلاتورهای امروزی نام خود را برای همیشه در تاریخچه غواصی ثبت نمودند .
رکورد غواصی با آکولانگ در ۱۹۴۷ ثبت شد. این نخستین باری بود که انسان آزادانه و بدون اینکه درون محفظه فولادی قرار گیرد، به عمق ۹۲ متری در دریای مدیترانه رسید.
اما این پایان راه باتیسفر نبود زیرا “اوتیس بارتون”در کالیفرنیا به عمق ۱۳۷۲ متری رسیده و این اتفاق در سال ۱۹۴۸ اوج اکتشافات بشر نام گرفت.
در سال ۱۹۴۸ نخستین آکولانگ ها وارد بازار آمریکا شدند و سریعاً در بین دوستداران غواصی رایج گردیدند.
در سال ۱۹۵۰ ” آگستو پیکارد ” و پسرش ژاک با ساخت ساخت محفظه ای کاملا جدید به نام : باتیس کیپ ” تصمیم به شکستن رکورد باتیسفر گرفتند .
در سال ۱۹۵۱ اولین شیرهای هوا مدل J با قابلیت زرو هوا به بازار معرفی گردیدند.
در همین سال نخستین کتاب “ماجراجوئی های غواصی” توسط هانس هس منتشر گردید .
.
.
.
.
ژاک کستو و فردریک داماس نیز بیکار ننشسته و “سایلنت ورد” (دنیاو سکوت) را تقریبا یک سال بعد منتشر نمودند. بر اساس همین کتاب فیلمی نیز تدوین گردید .
متون تکمیلی در زمینه غواصی روزانه بیشتر و بحث غواصی و اکتشافات زیر دریایی نیز گرم تر گردید. چنانکه ” ای کراس ” نخستین نوشتار در باب ایمنی غواصی را در سال ۱۹۵۳ منتشر نمود .انتشارات ملی دریایی نخستین کتاب آموزش غواص را روانه بازار کرد این اولین راهنمای جامع کمک آمورشی غواصی در سال۱۹۵۲ به حساب می آمد.
بانویی غواص به نام” ریل پری” در کالیفرنیا و دستیابی وی به عمق ۸۱ متری در سال ۱۹۵۳ و نیز تهیه مجموعه تلویزیونی از وی که در سراسر آمریکا پخش شد، بسیاری از بانوان علاقمند به غواصی را روانه دریاها و سواحل نمود.
با بیشتر شدن علاقه مندان، نیاز به مربیان بیشتر، شدیداً محسوس بود، بنابراین نخستین دوره آموزش مربی غواصی در سال ۱۹۵۵ توسط ” آل تیلمان ” و ” بو مورگان ” برگزار گردید .
.
.
.
ساخت و گسترش تجهیزات غواصی نیز همچنان به سوی تکمیل گام بر می داشتند. چنانکه در سال۱۹۵۶ اولین لباسهای غواصی و یا وت سوت توسط دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا و همچنین پرچم دایورز داون (پرچم غواصی) توسط ” تد نیکسون ” در یک کنفرانس خبری به جهانیان معرفی گردیدند. دو سال بعد، یعنی در سال ۱۹۵۸ کمپانی شروودز اسکوبا نوع جدیدی از رگلاتورها را به نام پیستون رگلاتور به بازار عرضه کرد. یک سال بعد یعنی در سال ۱۹۵۹ و با رایج شدن غواصی در میان اقشار جامعه، جوانان نیز با تاسیس YMCA نخستین باشگاه غواصی در آمریکا را راه اندازی و به آموزش غواصی به صورت گسترده در میان جوانان آمریکا پرداختند .
سال ۱۹۶۰ نیز نقطه اوج نا باورها نام گرفت.” ژاک پیکارد” و “دان لش” توسط باتیسکیپ به ۱۰۹۲۱ متری قعر اقیانوس آرام رسیدند .
سال ۱۹۶۱ نیز جزو مهم ترین سال ها در زمینه آموزشی غواصی در آمد. در این سال ” آل تیلمان” و” نل هس ” NAUI را تاسیس نموده و به این ترتیب اولین موسسه آموزش جامع غواصی در آمریکا را بنیان نهادند .
در پروژه مردی در دریا “اد لینک ” ۲۴ ساعت در عمق ۶۱ متری باقی ماند . این رکورد نیز در سال ۱۹۶۳ به ثبت رسید .
سال ۱۹۶۶ سالی پرآوازه در دنیای غواصی آغاز و دیدگاهی نوین نسبت به دنیایی زیر آب و چگونگی فرا گرفتن هنر غواصی را بر روی جهانیان گشود . با تاسیس انجمن مربیان حرفه ای غواصی PADI عصری تازه در تاریخچه غواصی جهان ورق خود و غواصی را به شکل کنونی درآورد
.